Żywność funkcjonalna
ŻYWNOŚĆ FUNKCJONALNA – ekstra zalety zdrowej diety
Już Hipokrates głosił, że żywność może być lekiem, a lek żywnością. Jak się okazuje, miał całkowitą rację. To, co jemy ma kluczowe znaczenie dla naszej kondycji. Obecnie coraz większą uwagę społeczeństwa zaczęła przyciągać odpowiednio zbilansowana dieta oraz składniki pokarmowe, które sprawdzają się w profilaktyce i leczeniu wielu schorzeń.
Instytucje naukowe na całym świecie zaczęły przygotowywać rozmaite zalecenia żywieniowe, które mają przyczynić się do poprawy zdrowia społeczeństwa. Rosnące zainteresowanie konsumentów żywnością o wysokiej jakości, doprowadziło do wyodrębnienia tzw. żywności funkcjonalnej (inaczej designer food, czyli żywności projektowanej pod określone potrzeby organizmu). Najprościej rzecz ujmując, żywność funkcjonalna to taka, która poza dostarczeniem składników odżywczych, spełnia dodatkowe funkcje prozdrowotne. Poprzez odpowiednie „zaprojektowanie” można uzyskać produkt o wyższej wartości zdrowotnej, np. usuwając z niego substancje uczulające. Słowa takie jak inżynieria czy projektowanie w odniesieniu do żywności, mogą wywoływać mieszane odczucia lub przywoływać na myśl produkty modyfikowane genetycznie. Nie ma jednak powodu do obaw, bowiem projektowanie jest nieodłącznym etapem opracowywania receptury i technologii produkcji każdego, nawet najprostszego produktu. Technologię produkcji masła też ktoś przecież zaprojektował.
Wracając do żywności funkcjonalnej, warto przyjrzeć się jej historii. Termin „żywność funkcjonalna” po raz pierwszy pojawił się w Japonii w 1984 roku. Już siedem lat później, w 1991, Japończycy mieli opracowane przepisy prawne oraz specjalną procedurę, która umożliwiała nadanie produktom spożywczym specjalnego statusu FOSHU (Foods for Specified Health Use). Produktem, który jako pierwszy otrzymał to miano, był hipoalergiczny ryż. W Europie zagadnieniem tym zaczęto zajmować się nieco później. W roku 1996 powołano program badawczy FUFOSE (ang. Functional Food Science in Europe). Prace badaczy i naukowców z wielu krajów zakończono opublikowaniem obszernego dokumentu, który reguluje kwestie żywności funkcjonalnej w UE. W ramach tego projektu podano następującą definicję żywności funkcjonalnej:
„Żywność może być uznana za funkcjonalną, jeśli udowodniono jej korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu ponad efekt odżywczy, który to wpływ polega na poprawie stanu zdrowia, samopoczucia i/lub zmniejszeniu ryzyka chorób. Żywność ta musi przypominać postacią żywność konwencjonalną i wykazywać korzystne oddziaływanie w ilościach, które oczekuje się, że będą normalnie spożywane z dietą ? nie są to tabletki ani kapsułki, ale część składowa prawidłowej diety.”
Spoglądając na te daty mogłoby się wydawać, że żywność funkcjonalna jest czymś stosunkowo nowym. Nic bardziej mylnego. Wystarczy spojrzeć na stary, poczciwy jogurt znany na długo przed pojawieniem się pojęcia żywności funkcjonalnej. Idealnie spełnia on określoną przez ekspertów definicję – jest produktem konwencjonalnym, poza wartością odżywczą jest źródłem żywych kultur bakterii, które wzbogacają mikroflorę naszego przewodu pokarmowego, usprawniając jego pracę, a co za tym idzie, jego spożywanie przyczynia się do poprawy naszej kondycji zdrowotnej. Jako przykład, nie bez przyczyny wskazałem jogurt. Mleczne produkty fermentowane są bowiem idealną ilustracją produktów funkcjonalnych. Skoro więc żywność funkcjonalną znamy i spożywamy od lat, dlaczego dopiero teraz pojawiło się dla niej specjalne określenie? Na ekspansję produktów prozdrowotnych wpływ ma kilka czynników. Między innymi starzenie się społeczeństwa, coraz częstsze występowanie schorzeń chronicznych związanych z odżywianiem, rosnące koszty opieki medycznej, rozwój technologii przetwórstwa żywności oraz wiedzy na temat biologicznych właściwość jej składników. To wszystko spowodowało wzrost zainteresowania profilaktyką żywieniową. W dodatku panuje obecnie trend promujący zdrowy tryb życia, w który idealnie wpisuje się żywność funkcjonalna. Jak to mówią – jest popyt jest i podaż. Producenci żywności zgodnie z oczekiwaniami konsumentów wypełnili więc półki produktami funkcjonalnymi.
Właściwości prozdrowotne żywności funkcjonalnej mogą wynikać z obecności w niej składników bioaktywnych czyli takich, które mogą wzmacniać, osłabiać lub modyfikować funkcje metaboliczne i biologiczne naszego organizmu. Określa się je mianem nutraceutyków. Do takich związków należą między innymi błonnik pokarmowy, prebiotyki, probiotyki, witaminy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, lecytyna czy też sterole roślinne. Jednak nie tylko obecność dodatkowego składnika świadczy, że dany produkt może być uznany za funkcjonalny. Często decyduje o tym obniżona zawartość lub wręcz brak jakiegoś składnika, np. mleko bez laktozy lub płatki owsiane bez glutenu.
Klaruje się w ten sposób jeden z możliwych podziałów żywności funkcjonalnej. Możemy pogrupować ją bowiem ze względu na skład. Znajdziemy tu produkty wzbogacone, o obniżonej zawartości sodu, z dodatkiem pro i prebiotyków, produkty niskoenergetyczne, czy też wysokobłonnikowe. Innym spotykanym w literaturze podziałem produktów funkcjonalnych jest ten, który wyróżnia je ze względu na cel zaspokojenia określonych potrzeb. Chodzi między innymi o produkty dedykowane kobietom w ciąży, osobom z nietolerancjami pokarmowymi, sportowcom czy też osobom starszym.
Jakie jeszcze nowe rodzaje żywności związane ze zmianami trybu życia przyniosły nam ostatnie lata? Zdecydowanie wyróżnić należy tu tak zwaną żywność wygodną (convenient food). Są to produkty łatwe i szybkie w przygotowaniu, wszelkiego typu ready to use i tym podobne. Nie można też zapomnieć o – wywołującej skrajne emocje – żywności modyfikowanej genetycznie, która ma zarówno swoich zwolenników, jak i gorących przeciwników. Nie da się jednak ukryć, że dzięki modyfikacjom genetycznym jesteśmy w stanie produkować więcej. Po przeciwnej stronie barykady, wśród modnych ostatnimi czasy rodzajów żywności, są tak zwane produkty eko oraz bio, pochodzące z upraw ekologicznych, wolne od pestycydów i nawozów. Jak widzimy, na rynku jest wiele rodzajów żywności. Mimo to jeden produkt może być zaliczany jednocześnie do kilku grup.
Produkcja żywności funkcjonalnej jest obecnie najsilniejszym kierunkiem rozwoju przemysłu spożywczego. Wpływ na to ma niewątpliwie rosnąca świadomość konsumentów oraz panujące trendy. Coraz więcej osób zdaje sobie bowiem sprawę, że to co jemy ma niebagatelny wpływ na stan naszego zdrowia. Warto urozmaicać swoją dietę i wprowadzać do niej produkty, określane mianem żywności funkcjonalnej. Przede wszystkim musimy zrozumieć że funkcjonalność produktów spożywczych oznacza ich zdolność do pozytywnego oddziaływania na nasz organizm. Dlatego też dzięki temu trendowi jesteśmy dobrać sobie produkty dostosowane specjalnie do naszych potrzeb.
ZOBACZ NASZĄ OFERTĘ ŻYWNOŚCI FUNKCJONALNEJ
Autor: Robert Zielonka
Źródło: Trec Magazine
